CODEX IURIS CANONICI
Auctoritatae Ioannis Pauli PP. II Promulgatus
Datum Romae, die xxv Ianuarii, anno MCMLXXXIII
LIBER IV: DE ECCLESIAE MUNERE SANCTIFICANDI
PARS III: DE LOCIS ET TEMPORIBUS SACRIS
TITULUS I: DE LOCIS SACRIS
Can. 1205 - Loca sacra ea sunt quae divino cultui fideliumve sepulturae deputantur
dedicatione vel benedictione, quam liturgici libri ad hoc praescribunt.
Can. 1206 - Dedicatio alicuius loci spectat ad Episcopum dioecesanum et ad eos qui ipsi
iure aequiparantur; iidem possunt cuilibet Episcopo vel, in casibus exceptionalibus,
presbytero munus committere dedicationem peragendi in suo territorio.
Can. 1207 - Loca sacra benedicuntur ab Ordinario; benedictio tamen ecclesiarum
reservatur Episcopo dioecesano; uterque vero potest alium sacerdotem ad hoc delegare.
Can. 1208 - De peracta dedicatione vel benedictione ecclesiae, itemque de benedictione
coemeterii redigatur documentum, cuius alterum exemplar in curia dioecesana, alterum in
ecclesiae archivo servetur.
Can. 1209 - Dedicatio vel benedictio alicuius loci, modo nemini damnum fiat, satis probatur
etiam per unum testem omni exceptione maiorem.
Can. 1210 - In loco sacra ea tantum admittantur quae cultui, pietati, religioni exercendis vel
promovendis inserviunt, ac vetatur quidquid a loci sanctitate absonum sit. Ordinarius vero
per modum actus alios usus, sanctitati tamen loci non contrarios, permittere potest.
Can. 1211 - Loca sacra violantur per actiones graviter iniuriosas cum scandalo fidelium ibi
positas, quae, de iudicio Ordinarii loci, ita graves et sanctitati loci contrariae sunt ut non
liceat in eis cultum exercere, donec ritu paenitentiali ad normam librorum liturgicorum iniuria
reparetur.
Can. 1212 - Dedicationem vel benedictionem amittunt loca sacra, si magna ex parte
destructa fuerint, vel ad usus profanos permanenter decreto competentis Ordinarii vel de
facto reducta.
Can. 1213 - Potestates suas et munera auctoritas ecclesiastica in locis sacris libere exercet.
CAPUT I: DE ECCLESIIS
Can. 1214 -
Ecclesiae nomine intellegitur aedes sacra divino cultui destinata, ad quam
fidelibus ius est adeundi ad divinum cultum praesertim publice exercendum.
Can. 1215 - § 1. Nulla ecclesia aedificetur sine expresso Episcopi dioecesani consensu
scriptis dato.
§ 2. Episcopus dioecesanus consensum ne praebeat nisi, audito consilio presbyterali et
vicinarum ecclesiarum rectoribus, censeat novam ecclesiam bono animarum inservire posse,
et media ad ecclesiae aedificationem et ad cultum divinum necessaria non esse defutura.
§ 3. Etiam instituta religiosa, licet consensum constituendae novae domus in dioecesi vel
civitate ab Episcopo dioecesano rettulerint, antequam tamen ecclesiam in certo ac
determinato loco aedificent, eiusdem licentiam obtinere debent.
Can. 1216 - In ecclesiarum aedificatione et refectione, adhibito peritorum consilio, serventur
principia et normae liturgiae et artis sacrae.
Can. 1217 - § 1. Aedificatione rite peracta, nova ecclesia quam primum dedicetur aut
saltem benedicatur, sacrae liturgiae legibus servatis.
§ 2. Sollemni ritu dedicentur ecclesiae, praesertim cathedrales et paroeciales.
Can. 1218 - Unaquaeque ecclesia suum habeat titulum qui, peracta ecclesiae dedicatione,
mutari nequit.
Can. 1219 - In ecclesia legitime dedicata vel benedicta omnes actus cultus divini perfici
possunt, salvis iuribus paroecialibus.
Can. 1220 - § 1. Curent omnes ad quos res pertinet, ut in ecclesiis illa munditia ac decor
serventur, quae domum Dei addeceant, et ab iisdem arceatur quidquid a sanctitate loci
absonum sit.
§ 2. Ad bona sacra et pretiosa tuenda ordinaria conservationis cura et opportuna securitatis
media adhibeantur.
Can. 1221 - Ingressus in ecclesiam tempore sacrarum celebrationum sit liber et gratuitus.
Can. 1222 - § 1. Si qua ecclesia nullo modo ad cultum divinum adhiberi queat et
possibilitas non detur eam reficiendi, in usum profanum non sordidum ab Episcopo
dioecesano redigi potest.
§ 2. Ubi aliae graves causae suadeant ut aliqua ecclesia ad divinum cultum amplius non
adhibeatur, eam Episcopus dioecesanus, audito consilio presbyterali, in usum profanum non
sordidum redigere potest, de consensu eorum qui iura in eadem sibi legitime vindicent, et
dummodo animarum bonum nullum inde detrimentum capiat.
CAPUT II: DE ORATORIIS ET DE SACELLIS PRIVATIS
Can. 1223 - Oratorii nomine intellegitur locus divino cultui, in commodum alicuius
communitatis vel coetus fidelium eo convenientium de licentia Ordinarii destinatus, ad quem
etiam alii fideles de consensu Superioris competentis accedere possunt.
Can. 1224 - § 1. Ordinarius licentiam ad constituendum oratorium requisitam ne concedat,
nisi prius per se vel per alium locum ad oratorium destinatum visitaverit et decenter
instructum reppererit.
§ 2. Data autem licentia, oratorium ad usus profanos converti nequit sine eiusdem Ordinarii
auctoritate.
Can. 1225 - In oratoriis legitime constitutis omnes celebrationes sacrae peragi possunt, nisi
quae iure aut Ordinarii loci praescripto excipiantur, aut obstent normae liturgicae.
Can. 1226 - Nomine sacelli privati intellegitur locus divino cultui, in commodum unius vel
plurium personarum physicarum, de licentia Ordinarii loci destinatus.
Can. 1227 - Episcopi sacellum privatum sibi constituere possunt, quod iisdem iuribus ac
oratorium gaudet.
Can. 1228 - Firmo praescripto can. 1227, ad Missam aliasve sacras celebrationes in aliquo
sacello privato peragendas requiritur Ordinarii loci licentia.
Can. 1229 - Oratoria et sacella privata benedici convenit secundum ritum in libris liturgicis
praescriptum; debent autem esse divino tantum cultui reservata et ab omnibus domesticis
usibus libera.
CAPUT III: DE SANCTUARIIS
Can. 1230 - Sanctuarii nomine intelleguntur ecclesia vel alius locus sacer ad quos, ob
peculiarem pietatis causam, fideles frequentes, approbante Ordinario loci, peregrinantur.
Can. 1231 - Ut sanctuarium dici possit nationale, accedere debet approbatio Episcoporum
conferentiae; ut dici possit internationale, requiritur approbatio Sanctae Sedis.
Can. 1232 - § 1. Ad approbanda statuta sanctuarii dioecesani, competens est Ordinarius
loci; ad statuta sanctuarii nationalis, Episcoporum conferentia; ad statuta sanctuarii
internationalis, sola Sancta Sedes.
§ 2. In statutis determinentur praesertim finis, auctoritas rectoris, dominium et administratio
bonorum.
Can. 1233 - Sanctuariis quaedam privilegia concedi poterunt, quoties locorum
circumstantiae, peregrinantium frequentia et praesertim fidelium bonum id suadere videantur.
Can. 1234 - § 1. In sanctuariis abundantius fidelibus suppeditentur media salutis, verbum
Dei sedulo annuntiando, vitam liturgicam praesertim per Eucharistiae et paenitentiae
celebrationem apte fovendo, necnon probatas pietatis popularis formas colendo.
§ 2. Votiva artis popularis et pietatis documenta in sanctuariis aut locis adiacentibus
spectabilia serventur atque secure custodiantur.
CAPUT IV: DE ALTARIBUS
Can. 1235 - § 1. Altare, seu mensa super quam Sacrificium eucharisticum celebratur, fixum
dicitur, si ita exstruatur ut cum pavimento cohaereat ideoque amoveri nequeat; mobile vero,
si transferri possit.
§ 2. Expedit in omni ecclesia altare fixum inesse; ceteris vero in locis, sacris celebrationibus
destinatis, altare fixum vel mobile.
Can. 1236 - § 1. Iuxta traditum Ecclesiae morem mensa altaris fixi sit lapidea, et quidem ex
unico lapide naturali; attamen etiam alia materia digna et solida, de iudicio Episcoporum
conferentiae, adhiberi potest. Stipites vero seu basis ex qualibet materia confici possunt.
§ 2. Altare mobile ex qualibet materia solida, usui liturgico congruenti, exstrui potest.
Can. 1237 - § 1. Altaria fixa dedicanda sunt, mobilia vero dedicanda aut benedicenda,
iuxta ritus in liturgicis libris praescriptos.
§ 2. Antiqua traditio Martyrum aliorumve Sanctorum reliquias sub altari fixo condendi
servetur, iuxta normas in libris liturgicis traditas.
Can. 1238 - § 1. Altare dedicationem vel benedictionem amittit ad normam can. 1212.
§ 2. Per reductionem ecclesiae vel alius loci sacri ad usus profanos, altaria sive fixa sive
mobilia non amittunt dedicationem vel benedictionem.
Can. 1239 - § 1. Altare tum fixum tum mobile divino dumtaxat cultui reservandum est,
quolibet profano usu prorsus excluso.
§ 2. Subtus altare nullum sit reconditum cadaver; secus Missam super illud celebrare non licet.
CAPUT V: DE COEMETERIIS
Can. 1240 - § 1. Coemeteria Ecclesiae propria, ubi fieri potest, habeantur, vel saltem
spatia in coemeteriis civilibus fidelibus defunctis destinata, rite benedicenda.
§ 2. Si vero hoc obtineri nequeat, toties quoties singuli tumuli rite benedicantur.
Can. 1241 - § 1. Paroeciae et instituta religiosa coemeterium proprium habere possunt.
§ 2. Etiam aliae personae iuridicae vel familiae habere possunt peculiare coemeterium seu
sepulcrum, de iudicio Ordinarii loci benedicendum.
Can. 1242 - In ecclesiis cadavera ne sepeliantur, nisi agatur de Romano Pontifice aut
Cardinalibus vel Episcopis dioecesanis etiam emeritis in propria ecclesia sepeliendis.
Can. 1243 - Opportunae normae de disciplina in coemeteriis servanda, praesertim ad
eorum indolem sacram tuendam et fovendam quod attinet, iure particulari statuantur.
TITULUS II: DE TEMPORIBUS SACRIS
Can. 1244 - § 1. Dies festos itemque dies paenitentiae, universae Ecclesiae communes,
constituere, transferre, abolere, unius est supremae ecclesiasticae auctoritatis, firmo
praescripto can. 1246, § 2.
§ 2. Episcopi dioecesani peculiares suis dioecesibus seu locis dies festos aut dies
paenitentiae possunt, per modum tantum actus, indicere.
Can. 1245 - Firmo iure Episcoporum dioecesanorum de quo in can. 87, parochus, iusta de
causa et secundum Episcopi dioecesani praescripta, singulis in casibus concedere potest
dispensationem ab obligatione servandi diem festum vel diem paenitentiae aut
commutationem eiusdem in alia pia opera; idque potest etiam Superior instituti religiosi aut
societatis vitae apostolicae, si sint clericalia iuris pontificii, quoad proprios subditos aliosque
in domo diu noctuque degentes.
CAPUT I: DE DIEBUS FESTIS
Can. 1246 - § 1. Dies dominica in qua mysterium paschale celebratur, ex apostolica
traditione, in universa Ecclesia uti primordialis dies festus de praecepto servanda est.
Itemque servari debent dies Nativitatis Domini Nostri Iesu Christi, Epiphaniae, Ascensionis
et sanctissimi Corporis et Sanguinis Christi, Sanctae Genetricis Mariae, eiusdem
Immaculatae Conceptionis et Assumptionis, sancti Ioseph, sanctorum Petri et Pauli
Apostolorum, omnium denique Sanctorum.
§ 2. Episcoporum conferentia tamen potest, praevia Apostolicae Sedis approbatione,
quosdam ex diebus festis de praecepto abolere vel ad diem dominicam transferre.
Can. 1247 - Die dominica aliisque diebus festis de praecepto fideles obligatione tenentur
Missam participandi; abstineant insuper ab illis operibus et negotiis quae cultum Deo
reddendum, laetitiam diei Domini propriam, aut debitam mentis ac corporis relaxationem
impediant.
Can. 1248 - § 1. Praecepto de Missa participanda satisfacit qui Missae assistit ubicumque
celebratur ritu catholico vel ipso die festo vel vespere diei praecedentis.
§ 2. Si deficiente ministro sacro aliave gravi de causa participatio eucharisticae celebrationis
impossibilis evadat, valde commendatur ut fideles in liturgia Verbi, si quae sit in ecclesia
paroeciali aliove sacro loco, iuxta Episcopi dioecesani praescripta celebrata, partem
habeant, aut orationi per debitum tempus personaliter aut in familia vel pro opportunitate in
familiarum coetibus vacent.
CAPUT II: DE DIEBUS PAENITENTIAE
Can. 1249 - Omnes christifideles, suo quisque modo, paenitentiam agere ex lege divina
tenentur; ut vero cuncti communi quadam paenitentiae observatione inter se coniungantur,
dies paenitentiales praescribuntur, in quibus christifideles speciali modo orationi vacent,
opera pietatis et caritatis exerceant, se ipsos abnegent, proprias obligationes fidelius
adimplendo et praesertim ieiunium et abstinentiam, ad normam canonum qui sequuntur,
observando.
Can. 1250 - Dies et tempora paenitentialia in universa Ecclesia sunt singulae feriae sextae
totius anni et tempus quadragesimae.
Can. 1251 - Abstinentia a carnis comestione vel ab alio cibo iuxta conferentiae
Episcoporum praescripta, servetur singulis anni sextis feriis, nisi cum aliquo die inter
sollemnitates recensito occurrant; abstinentia vero et ieiunium, feria quarta Cinerum et
feria sexta in Passione et Morte Domini Nostri Iesu Christi.
Can. 1252 - Lege abstinentiae tenentur qui decimum quartum aetatis annum expleverint;
lege vero ieiunii adstringuntur omnes aetate maiores usque ad annum inceptum sexagesimum.
Curent tamen animarum pastores et parentes ut etiam ii qui, ratione minoris aetatis ad legem
ieiunii et abstinentiae non tenentur, ad genuinum paenitentiae sensum informentur.
Can. 1253 - Episcoporum conferentia potest pressius determinare observantiam ieiunii et
abstinentiae, necnon alias formas paenitentiae, praesertim opera caritatis et exercitationes
pietatis, ex toto vel ex parte pro abstinentia et ieiunio substituere.